انواع برش‌های خیاطی که باید بدانید| لیست کامل
تاریخ انتشار: 15 اکتبر 2025
دسته بندی: آموزش‌های رسم الگو, ترفندهای خیاطی
جدول محتوا
برش‌های خیاطی در واقع قلب و روح هر لباسی هستند. فکرش را بکنید، این برش‌ها هستند که یک تکه پارچه صاف را تبدیل به لباسی می‌کنند که کاملاً اندازه تن شماست و به شما می‌آید. فرقی نمی‌کند یک خیاط حرفه‌ای باشید یا تازه کار، یاد گرفتن انواع برش‌های خیاطی از واجبات است. برای اینکه لباس‌های قشنگی بدوزید، باید با همه‌چیز آشنا باشید؛ از انواع برش بالاتنه گرفته تا روش‌های درست برای انواع برش پارچه. در این راهنمای کامل و جامع، می‌خواهیم به زبان ساده، شما را با دنیای انواع برش لباس زنانه و مردانه آشنا کنیم تا با خیال راحت لباس‌های رویایی‌تان را بدوزید.
برش‌ها در خیاطی چند نوع اصلی دارند؟
برای اینکه گیج نشویم، می‌توانیم برش‌های خیاطی را بر اساس شکل و جهتشان به چند گروه اصلی تقسیم کنیم. اینطوری هر وقت لباسی را دیدید، سریع متوجه مدل برش آن می‌شوید:
برش‌های عمودی (خط‌های بالا به پایین)
این برش‌ها خط‌های صاف یا منحنی هستند که از بالای لباس به سمت پایین کشیده می‌شوند. فایده بزرگشان این است که با ایجاد خطای دید، چشم را به سمت بالا و پایین هدایت کرده و آدم را قد بلندتر و لاغرتر نشان می‌دهند. برش پرنسسی و عصایی معروف‌ترین مدل‌های این دسته هستند.
برش‌های افقی (خط‌های چپ به راست)
این برش‌ها در عرض لباس قرار می‌گیرند و بدن را به چند بخش تقسیم می‌کنند. مشهورترین نمونه آن، برش در خط کمر است که بالاتنه را از دامن جدا می‌کند. برش زیر سینه هم یک مدل دیگر از همین برش‌های افقی است. گاهی در یک لباس هم برش عمودی داریم و هم افقی! مثلا یک پیراهن با برش پرنسسی می‌تواند برش کمر هم داشته باشد.
برش‌های تزئینی
بعضی وقت‌ها یک برش را فقط برای زیبایی و مدل دادن به لباس استفاده می‌کنیم. مثلاً برش‌های کج و نامتقارن روی بالاتنه، برش‌های خاص روی آستین برای ایجاد پف یا مدل‌های فانتزی، جزو این دسته هستند و لباس را از سادگی درآورده و به آن شخصیت می‌بخشند.
معرفی کامل مهم‌ترین برش‌ها برای بالاتنه
بالاتنه لباس، ویترین کار شماست! اگر انواع برش بالاتنه را خوب یاد بگیرید، بخش بزرگی از راه را رفته‌اید. در ادامه انواع برش‌های خیاطی را با جزئیات کامل بررسی می‌کنیم:
برش پرنسسی: محبوب‌ترین برش برای اندامی کردن لباس
این برش یک خط زیباست که از سرشانه یا حلقه آستین شروع شده، از روی برجستگی سینه رد می‌شود و تا پایین می‌رود. این برش تقریباً برای همه اندام‌ها مناسب است، چون به خوبی روی بدن می‌نشیند و فرم زیبایی به آن می‌دهد. برش پرنسسی در لباس‌های مجلسی، مانتو، کت و شومیزهای رسمی خیلی کاربرد دارد. مدل برش پرنسسی از سرشانه به خصوص برای لباس‌های رسمی و شیک عالی است.
برش عصایی: بهترین انتخاب برای مانتو و پالتو
برش عصایی یک خط منحنی و جذاب است که از نزدیکی حلقه آستین شروع و به سمت کمر یا پهلو متمایل می‌شود. این نوع برش برای کسانی که گودی کمر مشخصی دارند فوق‌العاده است و اندام را شبیه ساعت شنی نشان می‌دهد. برش عصایی برای یادگیری برش عصایی مانتو جهت دوخت یک مانتوی حرفه‌ای و خوش‌فرم ضروری است. در پالتو و کت‌های زنانه هم زیاد استفاده می‌شود.
برش از کمر: ساده‌ترین و پرکاربردترین برش
این برش افقی، بالاتنه را از دامن جدا می‌کند و دست شما را برای خلاقیت باز می‌گذارد. این برش برای تمام اندام‌ها به کار می‌رود؛ به‌خصوص برای کسانی که سایز بالاتنه و پایین‌تنه‌شان فرق دارد، چون می‌توانند این دو قسمت را جداگانه الگوکشی کنند. این برش همچنین تقریباً در همه انواع پیراهن‌های زنانه و دخترانه، از ساده تا مجلسی دیده می‌شود.
برش زیر سینه یا برش امپایر
در این مدل، خط برش بالاتر از کمر و دقیقاً زیر سینه قرار می‌گیرد. برش امپایر برای خانم‌های باردار، افراد با اندام سیبی شکل (بالاتنه پر) و کسانی که می‌خواهند قد بلندتر به نظر برسند عالی است. این برش در لباس‌های شب، پیراهن‌های ساحلی و ماکسی و لباس‌های بارداری به وفور دیده می‌شود.
برش فیانگو: یک تکنیک حرفه‌ای و خاص
برش فیانگو یک برش منحنی و شبیه به برش عصایی است؛ اما این برش از وسط حلقه آستین جلو آغاز شده، از روی برجستگی سینه عبور می‌کند و در خط پهلو، جایی بین کمر و باسن تمام می‌شود. این برش با ایجاد انحنای ظریف، نسبت به برش عصایی که مسیر مستقیم‌تری دارد، جلوه زنانه‌تری به لباس می‌دهد. این برش برای همه اندام‌ها قابل اجراست و به خصوص در لباس‌های اندامی، فیت بی‌نظیری ایجاد می‌کند. برش فیانگو در لباس‌های عروس، مجلسی‌های گران‌قیمت و کت‌های زنانه دیده می‌شود. اگر می‌خواهید درک عمیقی از این تکنیک پیدا کنید، می‌توانید مقاله برش فیانگو را مطالعه نمایید.
برش‌های مهم دامن
۱. دامن فون: این دامن یک برش ساده دارد که از کمر به سمت پایین کمی گشاد می‌شود و فرمی شبیه حرف A انگلیسی می‌سازد. این مدل ساده و شیک برای اکثر اندام‌ها مناسب است.
۲. دامن ترک: این دامن از چند تکه یا پنل عمودی (که به آن‌ها ترک می‌گویند) تشکیل شده است. این تکه‌ها به سمت پایین گشاد می‌شوند و ایستایی بسیار زیبایی به دامن می‌دهند.
۳. دامن کلوش: این دامن جذاب با برش‌های دایره‌ای یا نیم‌دایره‌ای از پارچه درست می‌شود و به همین دلیل چین و موج خیلی قشنگی دارد و برای لباس‌های مجلسی و فانتزی عالی است.
۴. دامن نیم‌کلوش
میان دامن فون و کلوش قرار می‌گیرد. نه کاملاً گشاد و نه راسته است و ظاهری متعادل و شیک دارد که برای استفاده روزمره بسیار کاربردی است.
۵. دامن ترک‌دار (چندترک)
از چند تکه پارچه با برش‌های عمودی دوخته می‌شود که از بالا باریک و به سمت پایین بازتر هستند. این مدل به دامن حجم و فرم زیبا می‌بخشد و حرکت پارچه را نرم‌تر می‌کند.
۶. دامن چین‌دار
پارچه در قسمت بالایی یا در سراسر دامن با چین‌های منظم دوخته می‌شود. این برش باعث می‌شود دامن حالتی پُرتر و زنده‌تر داشته باشد.
۷. دامن پلیسه‌ای
دارای چین‌های ظریف و منظم است که در تمام طول دامن ادامه دارند. حرکت پارچه در این مدل ظاهری لطیف، منظم و بسیار ظریف ایجاد می‌کند.
۸. دامن شش‌ترک
از شش قطعه‌ی مساوی تشکیل می‌شود که در کنار هم دوخته شده‌اند و به‌خوبی فرم بدن را نمایش می‌دهد. این مدل برای دامن‌های رسمی یا مانتویی انتخابی کلاسیک است.
۹. دامن ماهی
در قسمت بالا تا زانو تنگ و از زانو به پایین به‌تدریج باز می‌شود. فرمی بسیار زنانه و مجلسی دارد و برای لباس شب و لباس عروس کاربرد فراوانی دارد.
۱۰. دامن بالونی
در قسمت پایین به سمت داخل جمع می‌شود و حالتی پف‌دار و گرد به خود می‌گیرد. این مدل بیشتر برای طراحی‌های خاص و فانتزی به کار می‌رود.
برش‌های مختلف برای آستین
ساده‌ترین مدل، آستینی است که به صورت جداگانه به حلقه آستین بالاتنه وصل می‌شود. یادگیری اصول برش حلقه آستین ساده یکی از اولین و پایه‌ای‌ترین مهارت‌های هر خیاطی است. مدل‌های دیگری مثل آستین رگلان که برشش به صورت یک تکه از یقه تا زیر بغل است، به لباس حالت اسپرت‌تری می‌دهد و دوخت راحت‌تری دارد.
| نوع آستین | توضیح |
|---|---|
| آستین ساده | آستینی است که جداگانه دوخته می‌شود و در حلقه‌ی آستین قرار می‌گیرد. ظاهری کلاسیک و رسمی دارد. |
| آستین راگلن | از یقه تا زیر بغل امتداد دارد و بخشی از شانه را نیز در بر می‌گیرد. آزادی حرکت بیشتری ایجاد می‌کند. |
| آستین کیمونو | آستین و بالاتنه در یک تکه برش می‌خورند و درز جداکننده ندارند. حالتی آزاد و راحت دارند. |
| آستین دراپه (بت‌وینگ) | حلقه‌ی آستین گشاد و قسمت مچ باریک است. ظاهری نرم و روان دارد و برای لباس‌های آزاد مناسب است. |
| آستین پفی | در قسمت بالا یا پایین با چین یا کش جمع می‌شود و حالتی حجیم و فانتزی به لباس می‌دهد. |
| آستین کلوش | از بالا تا پایین به‌تدریج گشاد می‌شود و حالتی شبیه ناقوس ایجاد می‌کند. |
| آستین سه‌ربع | تا میانه‌ی ساعد امتداد دارد و میان آستین کوتاه و بلند قرار می‌گیرد. |
| آستین کوتاه | تا بالای بازو ادامه دارد و بیشتر در لباس‌های تابستانی استفاده می‌شود. |
| آستین بلند | تمام طول بازو را می‌پوشاند و برای لباس‌های رسمی یا فصول سرد مناسب است. |
| آستین زنگوله‌ای چندطبقه | شامل چند طبقه پارچه یا چین در امتداد آستین است و جلوه‌ای تزئینی و مجلسی دارد. |
برش‌های مهم در شلوار
در دوخت شلوار، مهم‌ترین و حساس‌ترین برش، برش فاق است. یک برش فاق دقیق و درست که بر اساس اندازه‌های شخص طراحی شده باشد، باعث می‌شود شلوار در تن راحت باشد، کشیده نشود و کیس نیفتد. برش‌های دیگر، مدل دمپای شلوار را مشخص می‌کنند؛ مثلا برش راسته برای شلوارهای کلاسیک و برش بوت‌کات برای شلوارهایی که از زانو به پایین کمی گشاد می‌شوند، استفاده می‌شود.
بنابراین می‌بینیم که برش‌های خیاطی در تمام اجزای یک لباس نقش دارند. توجه به این جزئیات در دامن، آستین و شلوار است که کیفیت کار شما را از دیگران متمایز می‌کند.
کدام برش برای کدام اندام مناسب‌تر است؟
یکی از جذاب‌ترین کاربردهای شناخت برش‌ها این است که می‌توانید برای هر فرم بدنی، بهترین لباس را بدوزید. این راهنمای ساده به شما کمک می‌کند همیشه بهترین برش را برای خودتان یا مشتری انتخاب کنید:
| نوع اندام | توضیحات | بهترین برش‌ها برای شما |
| گلابی | پایین‌تنه (باسن و ران) از بالاتنه بزرگ‌تر است. | برش‌های امپایر (زیر سینه) که توجه را به بالا می‌برد، دامن‌های فون و کلوش، لباس‌هایی با جزئیات در سرشانه و یقه. |
| سیب | بالاتنه، شکم و پهلو از پایین‌تنه بزرگ‌تر است. | برش امپایر، یقه‌های هفت که بالاتنه را کشیده‌تر نشان می‌دهد، لباس‌های راسته و کمی آزاد که روی شکم نچسبند. |
| ساعت شنی | کمر باریک و بالاتنه و پایین‌تنه کاملاً متناسب است. | تقریباً همه برش‌ها! به خصوص برش از کمر، برش عصایی و پرنسسی که روی کمر باریک و زیبای شما تاکید می‌کنند. |
| مستطیلی | پستی و بلندی‌های بدن کم است و کمر گودی ندارد. | برش‌هایی که به صورت مصنوعی کمر ایجاد می‌کنند، مثل برش عصایی، برش از کمر با دامن چین‌دار یا کلوش، و کمربند. |
نکات طلایی و تکمیلی برای یک برش بی‌نقص
شناخت مدل‌ها یک طرف، اجرای تمیز آن‌ها روی پارچه طرف دیگر ماجراست. این نکات را همیشه موقع انواع برش‌های خیاطی و انواع برش‌های بالاتنه رعایت کنید تا نتیجه کارتان حرفه‌ای شود:
قیچی یا کاتر؟ کدام بهتر است؟
برای پارچه‌های نخی و ضخیم که سر نمی‌خورند، قیچی عالی است. اما برای پارچه‌های خیلی حساس و لغزنده مثل حریر یا ساتن یا برای برش‌های کاملاً صاف و طولانی، کاتر دوار معجزه کرده و از جابجایی پارچه جلوگیری می‌کند.
جادوی “چرت زدن” را دست کم نگیرید!
چرت‌ها، علامت‌های کوچکی هستند که با نوک قیچی روی لبه‌های درز (در نقاط مهم الگو) ایجاد می‌کنید. این علامت‌ها در مرحله دوخت به شما کمک می‌کنند تا تکه‌های درست را دقیقاً به هم وصل کنید و کارتان کج و کوله نشود.
برش پارچه‌های خاص قلق دارد!
برای پارچه‌هایی مثل مخمل که خواب دارند، باید تمام تکه‌های الگو را در یک جهت (جهت خواب پارچه) برش بزنید تا بعد از دوخت، رنگ پارچه چندرنگ دیده نشود. برای پارچه‌های کشی، بهتر است از قیچی دندانه‌دار (زیگزاگ) استفاده کنید تا درزها بعد از دوخت، قابلیت کشسانی داشته باشند.
اتو، بهترین دوست شما در خیاطی است!
بعد از دوختن هر درزِ برشی (مثل درز پرنسسی)، حتما آن را با حوصله و با استفاده از ژانت یا بالشتک خیاطی، خوب اتو بزنید. این کار باعث می‌شود درزها باز شوند، برجستگی‌ها سر جای خودشان قرار بگیرند و کار نهایی شما ظاهر حرفه‌ای و تمیزی داشته باشد.
این نکات شاید ساده به نظر برسند، اما همین جزئیات هستند که تفاوت یک خیاط مبتدی و یک خیاط حرفه‌ای را مشخص می‌کنند. با رعایت آن‌ها، کیفیت کارتان را به سطح جدیدی می‌رسانید.
جمع‌بندی: حالا شما آماده خلق کردن هستید!
در این مقاله کامل، با هم به دنیای بزرگ و جذاب انواع برش‌های خیاطی سفر کردیم. دیدیم که این برش‌ها فقط چند خط ساده نیستند، بلکه کلید اصلی برای دوختن لباس‌هایی زیبا، خوش‌فرم و حرفه‌ای هستند. از این به بعد با دید بازتری به لباس‌ها نگاه می‌کنید و می‌توانید ساختار آن‌ها را تحلیل کنید. یادتان باشد، خیاطی یک مهارت شیرین است که با تمرین، حوصله و بدون ترس از اشتباه کردن به دست می‌آید. هر لباسی که می‌دوزید، یک تجربه جدید و یک قدم رو به جلو برای شماست.
اگر در ابتدای این مسیر دوست‌داشتنی هستید و می‌خواهید قدم‌های اول را محکم و اصولی بردارید، بهترین نقطه شروع برای شما، یادگیری پایه‌هاست. شرکت در دوره پایه آموزش خیاطی زنانه به شما کمک می‌کند تا با اصول اولیه و اساسی خیاطی، از شناخت پارچه گرفته تا دوخت‌های اولیه، به خوبی آشنا شوید و با اعتماد به نفس بیشتری کار را ادامه دهید.
و اما اگر اصول اولیه را بلدید و حالا می‌خواهید به صورت جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر این هنر را دنبال کنید، وقت آن است که وارد دنیای شگفت‌انگیز و پر از جزئیات لباس‌های زنانه شوید. برای یادگیری تمام تکنیک‌های پیشرفته، از جمله همین برش‌ها به صورت عملی و رفع اشکال کامل، دوره جامع آموزش نازک دوزی آکادمی مهناز بخشایشی بهترین مسیر برای تبدیل شدن شما به یک خیاط ماهر و تواناست.
ممکن است به این مطالب نیز علاقه مند باشید
دیدگاهتان را بنویسید